Hadis ilminde tecrübe.

Muhaddislerimiz hadisin hem senedini hem de metnini eleştiriye tabi tutmuşlardır. Hatta bununla da kalmayıp eleştirirken zamanla tecrübe ile oluşan kendi fenleriyle ilgili zevki de devreye sokmuşlardır. Onlar bir çok kez hadisi eleştiriken “Bu hadiste bir karanlık var.” veya “Metni karanlık.” veya “Kalp bunu inkar ediyor.” veya “İnsanın içine sinmiyor.” gibi ibareler kullanmışlardır.

Rabii b. Haysem:”Hadiste gündüz aydınlığı gibi bir ışık olur ki onula hadisin doğru olduğunu anlarsın. Ve hadiste gece karanlığı gibi bir karanlık olur ki onunla hadisin sahih olmadığını anlarsın.” demiştir.

İbn-i Kesir :”Rivayet edilen hadislerden öyleleri vardır ki üzerinde peygamberlik nurları vardır. Ve yine öyleleri vardır ki lafzı değiştirilmiş veya batıl bir fazlalık yapılmış veya sergüzeştlik vb. vardır. Bunu da bu sanattın erbabı olan usta, basiretli imamlar bilir.”

[El Hadisud Daiif ve Hukmul İhticac Bihi 322]